18 Eylül 2020 Yazısı

Eğitim sistemi,siyah ve beyaz üzerinden yürümez.Çeşitliliğe yönelik olmalıdır.Filozof da sanatçı da yazılımcı da mühendis de demirci de marangoz da çiftçi de ve daha bir çok farklı meslek erbabı yetiştirmelidir.A kişisi teknolojiden iyi kazanıyor diye B kişisi de kazanacak diye bir şey yok.Bugün,ülkemizdeki işsizlik ve düşük ücretle çalışma sorunlarını temelinde, eğitim sisteminde çeşitlilikten uzaklaşıp,belli şablonlarla kısıtlanmasıdır.Eğitimde ve ekonomide çeşitliliğe yer vermeyen her ülke,geri kalmaya mahkumdur. 

Meslek liseleri var eğitim veren.Bu liselerin amacı nitelikli ara eleman ihtiyacını karşılamak.Ancak size soruyorum. Üretim mi var da tutup ara eleman yetiştiriyoruz? Meslek lisesinden mezun olan adam mecburen üniversite sınavına giriyor.İş bulmak hayal oralara zaten girmiyorum.Madem meslek liseleri görevini yerine getiremiyor neden bu liseleri kapatıp yerine lise eğitiminin kalitesini belli bir seviyeye çekip herkese üniversiteye giriş hakkı tanımıyoruz? Zira meslek lisesinden mezun olan kişiler mezun olduktan sonra mecburen hiç görmedikleri konulara çalışıyorlar.

Lise'de neden öğrenciye davranış ve dersleri ile ilgili performans notu verilmiyor mesela.Belli bir performans notunun altında 2 dönem üst üste kalan öğrencinin örgün eğitim hakkı elinden alınmalı.Çünkü bu öğrencilerin zaten eğitim almaya niyeti olmadığı gibi birde gerçekten eğitim almak isteyen kişilerinde haklarını gasp ediyorlar. 

Öncelikle eğitim sisteminde durmak istediğim konunun ilki eğitilmek istenen kişi yani öğrenci. hepimiz biliyoruz ki insanlar eşit doğmuyor. gerek doğduğu coğrafya, büyüdüğü aile, yetiştiren ebeveynler, doğuştan gelen yetenekleri ve zekası gibi birçok faktör insanları birbirlerinden farklı kılıyor. 

Herhangi bir spor dalıyla veyahut bir meziyet ile ilgilenmiş insanlar, zanaat kazanmış insanlar bilirler ki insanın elinin kırılması için, reflekslerinin tam olarak gelişebilmesi için yöneleceği konuya 5-6 yaşlarında doğru bir eğitimle başlanması gerekiyor. erken yaşın önemi kadar aldığı eğitimin niteliği de önemli çünkü o yaşlarda öğrenilmiş yanlış bir bilgi de kolayca düzeltilemiyor. misal altyapıdaki bir sporcuyu ele alalım. tenis öğrenimi için çok küçük yaşlarda nitelikli bir koç tarafından yetiştirilen çocuğun tenis tekniği, ayak-el koordinasyonu büyük oranda kusursuz olarak devam edecektir. ağaç yaşken eğilir mantığında bu yaşlarda öğrenim hızlı ve kalıcı olduğundan hayat boyu devam eden bir refleks yapısı olacaktır. bizim eğitim sistemimizde ise insanın öğrenme kabiliyetinin çok yüksek olduğu bu yaşlardan körelmeye başladığı 15 yaşlarına kadar çocuklarımızın hepsini aynı yeteneğe, yönelime, beceriye sahip kabul ederek aynı eğitimi veriyoruz. yani eğitmek istediğimiz çocuk, öğrenim kabiliyetini kaybetmeye başladığı ana kadar çok yüzeysel, asla bir yöne yönlendirilmemiş eğitim alıyor.
 

Bu neye sebep oluyor? bu ilk olarak bilgilerin yüzeysel olmasından dolayı öğrencinin ileride yöneleceği konuda bu bilgileri çok verimsiz kullanmasına neden oluyor. mesleğinde biyolojiyi, kimyayı veyahut matematiği verimli kullanamayan öğrenci sadece ezberletilenlerle kalıyor ve asla yeni bir şey üretemiyor. 5-6 yaşındaki bir çocuk ana dilini 3 sene önce sadece ailesini dinleyerek öğrenmiş bir insan. yani yeni bir dili daha öğrenmesinin çok kolay olduğu bir evredeyken verilen eğitimin yanlışlığı ve aynı düzeyde eğitimden dolayı 22-23 yaşında üniversiteden mezun olduğunda kendini tanımlayacak kadar bile yabancı dil bilmiyor. bu nedenden dolayı öğrenim çağında verilen eğitimin her yerde eşit ve niteliksiz olması, öğrencinin bunları asla pratiğe dökememesine neden oluyor.

Üzerinde duracağım ikinci konu ise öğreten kişi ya da öğretmen. hem bu kadar pratiğe dökülemeyen bir sistemden yetişmiş olan hem de birçoğunun öğrettiği alana üniversiteye geçene kadar hiçbir ilgi duymamış, üzerinde hiç araştırma yapmamış olması büyük kayıp. ülkemizdeki tüm dallardaki öğretmenlerin büyük çoğunluğu hangi mesleği yapacağını zaten üniversiteyi seçecek yaşa kadar yani 18 yaşına kadar bilmiyor. öğrenciler matematikten sadece 10 net yapıp 5 yıl sonra matematik öğretmeni olabiliyor mesela. hem öğrenme kabiliyetinin iyice azaldığı 18 yaşına kadar üzerine yoğunlaşmamış bir alanda olağanüstü derecede yüzeysel bir eğitim gördüğü üniversiteden mezun oluyor hem de bu ülkenin geleceğini belirleyen öğrenciler yetiştirme görevini alıyor.

Öğretmenlerimiz alınmasınlar ki bu ülkeden 20 yıl sonra harvard'a, mit'e giden öğrencilerin öğretmenleri, büyük ihtimalle 200-300 bin üniversite sıralaması yapmış insanlar. yani bir fen lisesinde, belki de türkiye'de ilk 1000'e girecek öğrencinin öğretmeni, 18 yaşına kadar kendi alanının sorularını çözemeyen birisi. bu ülkede öğretmenlik bölümünün sıralaması tıptan bile yüksek olmalı. öğretmenler zeki, çalışkan aynı zaman bilimsel ve analitik düşünebilen insanlar olmalı. öğretmenlik bölümlerinin çok fazla olması, sıralamalarının birçoğunun çok düşük olması eğitim sisteminin en önemli kanayan yaralarından birisi bence. 

Son olarak değinmek istediğim yegane konu hem öğretmeni hem de öğrenciyi ilgilendiren bir konu. müfredat. mesela bir fizik bölümü mezununu ele alalım. formasyonunu alıp bir liseye öğretmen atandı. emin olun eline bir fizik soru bankası alsa anca %45'ini çözer. ülkemizde sadece idealist sayılabilecek öğretmenler üniversiteden mezun olduktan sonra kendi alanında eğitim verebilmek, öğrencilerin sorularını yanıtlayabilmek için piyasadaki önde gelen bütün kaynakları oturup çözüyorlar. çünkü düşünün ki ülkede o kadar havada kalan bir eğitim veriliyor ki fizik diploması verdiğiniz birisi fizik problemi çözemiyor, üzerinde akıl yürütemiyor. bu her alan için geçerli. hem yukarıda belirttiğim geç kalınmışlık hem de üniversitede verilen eğitim çok yetersiz. 

Öğrenciler için de aynı durum geçerli. farazi olarak bir öğrenci mühendislik kazandı diyelim. hazırlıkla beraber 23-24 yaşlarında mezun oldu. mühendislik yaparken asla etkin şekilde lisede, üniversitede öğrendiği matematiği, fiziği kullanamıyor. hatta imza yetkisi bulunan diplomasını aldığında dahi alanı hakkında bir şey bilmiyor. bizim ülkemizde mühendisler anca 32-33 yaşlarında verimli olarak bir şeyler üretebilmeye başlıyor. şaka gibi. 33 yaşında bir insandan verim almaya başlıyoruz yani. bu verim de ekstra bir şey üretmek, devlete değer sağlamak değil. sadece piyasada genel geçer, bölümü hakkındaki işleri halledebilmesi. oturup yeni bir şeyler üretebilecek kadar pratik pozitif bilim öğretilmiyor çünkü öğrenciye. üniversitede kıyamet kadar matematik gören öğrenci asla bunu mesleğine yararlı bir işte kullanamıyor. türev, integral bilmeyen ekonomi mezunları var ya ülkede. şu an iibf fakültelerine gitseniz içiniz acır. limit, max-min noktası, istatistik bilmeyen iktisatçılar mı dersiniz neler görürsünüz aklınız durur. 

Yani anlatmak istediğim ülkede eğitim adına her şey sadece ismi eğitim olsun diye yapılıyor. bir şeyler üretmek, verimli bilgiler sunmak, geleceği tasarlamak adına yapılmış hiçbir şey yok. o yüzden de bu eğitim sistemiyle asla bir bill gates, steve jobs, elon musk çıkaramayacağız. hepsini geçtim iyi bir ekonomist, müzisyen, ressam bile çıkaramıyoruz. yaptığımız işler hep böyle havada, ezbere kalıyor. taklit etmekle yetiniyoruz.