28 Eylül 2021 Yazısı

Kadeş Antlaşması mı Sykes-Picot Antlaşması mı ?

MÖ 1300 lü yılların başında Batı Asya-Doğu Akdeniz havzasında  Mittani-Hurri İmparatorluğu'nun ezici olan bir üstünlüğü vardır ve hızlı bir biçimde yayılmaya devam etmektedir.Yayılımı, yabancı coğrafyaları istila şeklinde değildir.Mittaniler ile aynı etnik olan kimlikten olup komşu ülkelerce işgal edilmiş yerlerin özgürleştirilmesi ve anavatanın sınırlarına katması şeklindedir.Mittanlerin kuzey tarafında Hitit İmparatorluğu kabına sığmamakta ve yayılma eğilimi göstermektedir.Uzak komşu devlet olmasına karşın sınır komşusu konumunda olan Mısır İmparatorluğu da benzer bir durumdadır.Karşılık olarak gelişim durumunda olan Asur İmparatorluğu vardır.Kabına sığmayan ve sürat ile gelişme isteğinde olan bu her üç devletin tam ortasında ve ticaret yollarının tamamını kontrol altında tutan Mittaniler vardır.Yalnızca ticaret yollarını kontrol altında tutmamaktadır.Bununla da beraber Kuzey Afrikadan karadeniz-kafkasya havzasına,doğu akdeniz limanlarından zagros dağlarının doğu taraflarına kadar o zamanın koşullarına göre olağan dışı geniş bir coğrafyada yalnız başına devasa zenginlik sahasını kontrol altında tutmaktadır.Hitit,Mısır ve Asur’ların mevkilerı tıpkı II. Dünya Savaşı Dönemleri öncesi Almanya’nın durumu gibidir.Özellik ile de Hitit ve Mısır hızlı bir biçimde büyümekte ama aynı hıza oran ile ekonomik olarak gelişim göstermeleri mümkün görünmemektedir.Ne kadar gelişir ise gelişsin,ticaret ve diğer zenginlik kaynakları Mittanilerin kontrolü altındadır.İki devletin de gözü Mittani zenginliklerindedir.Mittani kontrolü altında olan zenginlikler iki devletin de elde etme arzusunu sürdürmektedir.Sonunda Hitit kuzey konumundan,Mısır ise güneybatı konumundan saldırıya geçer ve Mittani topraklarında o güne kadar insanlık tarihinde görülen en büyük savaş yaşanır.İki süper güç savaşmaktadır ama bu savaş her ikisinin de topraklarından uzakta ve Mittani topraklarındadır.Mittaniler hem iki süper güç ile savaşmak hem de güney tarafından gelen Asur tehlikesine karşı dikkatli olmak mecburiyetindedir.Mittaniler daha önce bu çeşit bir savaşı göz önünde tutmuş,Hitit yada Mısır’dan en azından birini yakın tutmak ve etkisiz kılma amacı için farklı diplomatik hamleler yapmıştır.Eylemleri yalnızca diplomatik çalışma olması dışına çıkmış,Mısır saraylarında ideolojik dönüşüm  kadar işi ileri götürmesini bilmişlerdir. Ama yakın zaman içerisinde Mısır saraylarında darbe yapılmış, Mittanilerin ideolojik olan hamleleri boşa çıkarılıp Mittani ideolojik bağlantısında olan hemen herkes sert bir biçimde öldürülmüştür.Bu neden ile Mısır, Mittani için ciddi manada tehlike taşımaktadır.Mısırın hedefi yalnızca zenginlikleri elde etmek değil,ideolojik manada intikam almayı da önüne koymuştur. Sonunda beklenen olur ve Mısır ile Hitit’ler eşzamanlı olan bir saldırı ile savaş başlatırlar.İkisinin de hedefi daha fazla bölgeyi kontrol altına almaktır.Özellik ile de ticaret yollarını.Bu yüzden de savaş, ticaret yollarının içinde olduğu ve zenginliklerin taşındığı stratejik alanda yoğunlaşır.Burası da Doğu Akdeniz sahillerine yakın olan ticaret yollarıdır.İkisi de hedeflerine ulaştıkları zamanda tarihte Kadeş Anlaşması (M.Ö. 1280) olarak bilinen anlaşmayı yaparlar.Kadeş,günümüzdeki Humus şehrinin yaklaşık olarak 40 km kadar güneybatısındadır ve Mittanilerin inşa ettiği bir şehirdir.Anlaşma burada yapılır.İki devletinde sınırları olarak oralar belirlenir.Böylelik ile Hititler kuzeyden Akdeniz ticaret yollarına kadar inmiştir.Aynı biçimde Mısır da kuzey afrikadan gelmiş ve Akdeniz ticaret yollarının geride kalan kısmını kontrolü eline almıştır.Mittaniler ise doğu akdenizden içlere doğru itilmiş ve Asuru da desteklemesi ile bir daha buralara inmemesi amacı için onu meşgul eden bir strateji yöntemi izlemeye başlamışlardır.Yaklaşık olarak 3300 yıl yaşanan durum bugüne benzerlik göstermektedir.Kadeş şehrinde yapılan anlaşma metninin bir kopyası bugün Birleşmiş Milletler/New York binasının duvarlarında asılı bir şekilde durmaktadır.Kadeş Antlaşması mı Sykes-Picot Antlaşmasına kılavuzluk etti demekten kendimi alamıyorum.Kadeş Antlaşmasından yaklaşık 3200 yıl sonrasında yapılan Sykes-Picot Anlaşması sanki bir nevi Kadeş Antlaşması'nın güncellenmesi gibiydi..21. yüzyılın başındayız ve  yeni bir dünya tesis ediliyor.Kaderimize hakim olamazsak yeni bir Kadeş Antlaşması bizi bekliyor.Kaderimizin dizginlerini ellerimize alırsak hemen hemen herşeyi 0'dan tekrardan oluşturmak işten bile değil.

---KAYNAKÇA---

Wikipedia

Listelist

Milliyet

Anadolu Uygarlıkları

antlaşmalar.com

Gazeteduvar

indyturk

Beyaz Tarih