22 Eylül 2021 Yazısı

TÜRKİYE’DE İNTERNETİN GELİŞİMİ

Kökenleri,ABD,İngiltere ve Fransa hükümetlerinin bilgisayarlar arasında ağ bağlantısı kurmak amacıyla yaptığı çalışmalara dayanan internetin bildiğimiz hali ile de ortaya çıkması 1980’lere uzanıyor.Türkiye,internetle 1986 yılında tanıştı.İlk olarak bu yıl Ege Üniversitesi aracılığı ile kuruldu.Bu bağlantıyı EARN ve BITNET ortaklığı sağladı.Ege Üniversitesi öncülüğünde TÜVEKA adıyla bir ağ oluşturuldu.1986 yılı içersinde EARN ağına önce Ege Üniversitesi sonrada 1987 yılında Anadolu,Yıldız,Istanbul Teknik Bogaziçi, Fırat,ODTÜ,Bilkent ve Istanbul Üniversitelerinin baglantıları gerçeklestirdi.Bu bağlantılar,günümüz teknolojileriyle kıyaslandığında oldukça yavaş kalıyorlar.Ege Üniversitesi EARN ile bağlantısı saniyede 9600 bit gönderim/alım hızına sahiptir.Şu günlerde ODTÜ kampüsündeki yurtlarda kalan öğrencilerin 1 MB lık bilgiyi 30 milisaniyede alabilirken,bağlantının ilk yıllarında saf bağlantıyla bile almaları 15 dakika sürüyordu.Bağlantıyı da yalnızca bir kurum kullanmadığı için ve hava şartları her zaman da uygun olmadığı için düşük çözünürlüklü bir resmin gönderilmesi de saatler sürebiliyordu.Bağlantı birden fazla kaynak üzerinden gerçekleştiği için uçtan uca gönderilen veriler aradaki diğer noktalara hedefe ulaşıyordu.EARN ile sağlıklı bağlantı her zaman sağlanmadığı için,Türkiye’ye gelecek olan veriler haftalar süren kopukluklar sonucu Fransa’daki Montpellier Üniversitesi’nin disklerinde birikiyor ve disklerini de şişiriyordu.Bu şişkinlik disklerde yeterli alanın kalmamasına neden olduğu için Fransa’dakiler verileri teyplere yükleyip posta yoluyla Türkiye’ye yolluyorlardı.Bu tür sıkıntıları aşmak ve sağlam bağlantılar kurabilmek amacıyla Amerika’da geliştirilmiş olan NSF-NET’e geçme çalışmaları başladı.1991 yılında yeni ağ ihtiyacı ortaya çıktı.ODTÜ ile TÜBİTAK, TR-NET ismiyle proje başlattılar.Bu projedeki ilk deney,1992 yılında x.25 isimli bilgisayar ağıyla Hollanda’ ya bağlantı gerçekleşti.Deneyin olumlu sonuçlanması ile PTT’ ye kiralık hat başvurusu yapıldı.PTT, 12 Nisan 1993′ te kiralık hat sağlıyor ve bu hat ile Ankara-Washington arasında bir bağlantı kuruluyor.Bu bağlantının hızı da 64 Kbps idi ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı’ nın desteğiyle sağlanan bağlantı ABD’ de bulunan ile gerçekleştirildi. İşte bu nedenle de Türkiye’ deki internetin doğum günü 12 Nisandır. Aynı yıl içinde Ege Üniversitesi TUVAKA kapsamında kullanılan 64 Kbps hızındaki uluslararası hat üzerinden Bonn bağlantılı internet hizmetini kullanıma açmıştır.1993 yılında ODTÜ ve Bilkent Üniversiteleri ilk Türk web sitelerini yayına vermiştir.1993-1996 yılları arasında Türkiye'deki üniversitelerin birçoğu ve bazı kamu kuruluşları ODTÜ üzerinden internete bağlandılar.Bu yıllarda sırayla Ege, Bilkent, Boğaziçi ve İstanbul Teknik üniversitelerinde de internet bağlantısı gerçekleştirildi.1994 yılında çıkarılan yasaya göre tek yetkili Türk Telekom olmuştur. İnternet bağlantısının üniversitelerde akademik ve araştırma amacı olmaktan çıkması ve internetin ticarileşmesi ile 1995 yılında Türk Telekom şirketi tarafından yapılan TURKNET ihalesinin tamamlanmasıyla başlamıştır. 1994-1995 Eğitim-Öğretim Yılında ODTÜ internet tabanlı öğrenci kayıt sistemi uygulandı.1998′ de Öğrenci Bilgi Sistemi’ ne (OBS) dönüştürüldü. Aynı yıl içinde ise Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı İnternet Üst Kurulu kuruldu Daha sonraki yıllarda ismi değiştirildi ve İnternet Kurulu olarak işlevini yerine getirmeye devam etti.1995′ te TR-Net kuruldu ve bu ilk internet servis sağlayıcımızdı.ÖSYM sınav sonuçlarını ve seçim sonuçlarını ilk kez 1995′ te internet üzerinden açıkladı. 1990-2000'li yıllarda Ekşi Sözlük,sahibinden.com,siberalem.com gibi internet girişimleri ortaya çıktı.Türkiye'nin ilk e-ticaret devleri ise Gittigidiyor ve Sahibinden.com da hayata geçti.2000’ li yıllarda ULAKNET 114 noktada 80 üniversite ve araştırma kurumunu İnternet hizmetinden yararlanır duruma gelmiştir.Yurtdışı hatlar Ankara’ dan ABD’ye 3 ayrı hattan olmak üzere toplam 10 Mbps hıza ulaşmış internet geniş bant bağlantı için altyapı çalışmaları hızlanmıştır.2010 sonrası yapılan çalışmalar sonucunda ULAKNET’e bağlı uç sayısı 923 ’e,ana uç sayısı 183’e yükseltilmiş,toplam internet bağlantı kapasitesi 23 Gbps’e çıkarılmıştır.2009 yılında geniş bant bağlantısına sahip abone sayısı yaklaşık iki milyon iken 2014 yılında ise 12 milyona yaklaşmıştır.Günümüzde fiber optik kablo altyapısı geliştirilerek ışık hızında fiber internet artık evlerimizde. Dünya tarihinin elektronik alanında en hızlı gelişim gösterdiği yıllarda bulunan internet, dijital çağın en önemli ihtiyaçlarından biridir. İnternet bağlantısı bulunan elektronik cihazlar sayesinde istenilen yerden bilgiye kolayca erişilebilir internetten faydalanabiliriz. 2000'li yıllarda internete bağlanmak ADSL teknolojisi ile tanıştı ve çevirmeli bağlantı da eskimiş oldu.ADSL ile internete bağlanma hızında ülke genelinde artış yaşandı.Türkiye'de internete bağlanmanın ortalama hızı bugünlerde yaklaşık 6,2 Mbps'dir.En çok ortalama 38,5 Mbps ile bağlantı gerçekleştirilebiliyor.Dünyada ortalama internet hızının en yüksek olduğu ülke ise 20,5 Mbps hızı ile Güney Kore'dir.Dünyanın ortalama internet hızı ise 5,1 Mbps'dir.Türkiye,bu ortalama internet hızı ile dünyada 55. sıradadır.Türkiye nüfusun yaklaşık %55,9'u internet kullanıyor.İnternet erişim imkanına sahip evlerin oranı %69,5 Türkiye'deki evlerin %37,4'ü ADSL,kablolu internet ve fiber gibi sabit genişbant bağlantı ile internete erişim sağlarken,%58,7'si mobil genişbant bağlantı ile internete erişim sağlıyor.Darbant bağlantı,evlerin %2,7’sinde internete erişim için kullanıyor. Son yıllarda Türkiye'de akıllı telefon kullanımı artmış durumda.Türkiye'de kişilerin %74,4'ü internete kablosuz bağlanmak için cep telefonu veya akıllı telefon kullanıyor.3G hizmeti 61 milyon aboneye ulaşmış durumda.Türkiye'de evlere fiber ağ ve cep telefonlarına ise 4,5G teknolojisinin gelmesi ile internete bağlanma hızında yaşanan artışın artması bekleniyor.Dünyada 4G mobil bağlantısı gerçekleştiren ülkelerin başında Güney Kore %97 ile önde geliyor.Güney Kore’yi,Japonya ve Hong Kong izliyor.4G bağlantısının en yüksek yükleme hızına ulaşan ülke ise 36 Mbps hız ile Yeni Zelanda,33 Mbps ile Singapur ve 30 Mbps ile Romanya izliyor.5. nesil mobil ağ olarak isimlendirilen 5G teknolojisinin küresel olarak 2020’lere doğru gelmesi düşünülüyor.4.nesil kablosuz telefon teknolojisi 4G’nin gelmesini sağlayarak 5G altyapısının öncüsü olacaktır.Türkiye'de 7000'den fazla internet sitesi erişime kapalıdır.Türkiye'de TİB tarafından engellenen sitelerin engeli için mahkeme kararı aranmaktadır.Türkiye'de 2008-2010 yılları arasında YouTube,2009 yılında Gabile ve GayRomeo.com gibi birçok site sansürlenmiştir.BTK tarafından arama motorlarında birçok kelime yasaklı kelime olarak nitelenmiştir.2012 yılında Türkiye’de internet kullanımı toplam nüfusun %45'ine ulaşmıştır.2015 itibarıyla Türkiye,35 milyona yaklaşan aktif internet kullanıcılarının %94'ü Facebook üyesi olan,Twitter'daki aktif kullanıcı sayısı ise 9.6 milyona ulaşan ülkedir.2017 yılı raporlarına göre Türkiye'de nüfusun %60'ını oluşturan 48 milyon kişi internete bağlanmaktadır. 81 milyon nüfusa sahip Türkiye'de nüfusun %67'sini oluşturan 54,3 milyon kişi internet kullanıcısı, nüfusun %63'ünü oluşturan 51 milyon kişi aktif sosyal medya kullanıcısı, nüfusun %54'ünü oluşturan 44 milyon kişi de aktif mobil sosyal medya kullanıcısı.İnternet kullanım istatistiklerine göre,internet kullanıcılarının sayısı önceki yıla göre %13, yani 6 milyon arttı.Aktif sosyal medya kullanıcı sayısında 3 milyonluk artış gerçekleşti.Aktif mobil sosyal medya kullanıcı sayısında %5'lik yükseliş 2 milyon kişilik artışı ifade ediyor.We Are Social'ın 2017 yılı raporuna göre Türkiye nüfusununn %60 ını oluşturan 48 milyon kişi internete bağlanmaktadır.Kullanıcılar günlük ortalama 7 saat bilgisayar karşısında, 3 saat telefon üzerinden internete bağlanarak ve 3 saatini sosyal medya platformlarında geçirmektedir.İnternet hızı analizinı yapan Akamai Technologies raporuna göre 2016 yılı ortalama internet hızı, 7.6 Mbps olan Türkiye, dünya sıralamasında 71. sıradadır.Türkiye 2018 de 83. sıradan 91'e,2019 da ise 91. sıradan 102. sıraya düşmüştür.


KAYNAKÇA

https://businessht.bloomberght.com/teknoloji/haber/1174426

https://www.bilgiustam.com/turkiyeye-internetin-gelisi-ve-gelisimi/

https://www.takvimegitim.com/node/2272

https://demetdemircioglu.com.tr/turkiyede-internetin-baslamasi-gelisimi/

https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_internet

https://www.eansiklopedi.com/turkiyede-internetin-tarihsel-gelisimi/

https://masivaturk.com/turkiyede-internetin-tarihi-ve-gelisimi

https://www.yazhocam.com/bilim-tekno/turkiyede-internetin-dogusu/