20 Ağustos 2023 Yazısı

ABD-ALMANYA İlişkileri 

ABD ve Almanya arasındaki ilişkiler tarihsel,ekonomik,kültürel ve siyasi açılardan çok boyutlu ve karmaşıktır.İki ülke arasındaki ilişkinin temelini 17,18 ve 19. yüzyıllarda Almanya'dan ABD'ye göç eden milyonlarca insan oluşturmuştur.Bu göçmenler,ABD'nin kültürüne,eğitimine,felsefesine ve siyasetine önemli katkılarda bulunmuşlardır.

İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler ise 1871 yılında Almanya'nın birleşmesinden sonra başlamıştır.O dönemde ABD ve Almanya arasında ticari ve dostane bir ilişki vardı.Ancak 20. yüzyılın başında,Almanya'nın emperyalist genişlemesi ve deniz gücünün artması ABD'yi rahatsız etmeye başladı.İki ülke arasında bazı anlaşmazlıklar yaşansa da,bunlar barışçıl yollar ile çözüldü.Ancak Birinci Dünya Savaşında ABD ve Almanya karşı karşıya geldi.ABD 1917 yılında savaşa İtilaf Devletleri'nin yanında girdi ve Almanya'ya karşı savaştı.Savaşın sonunda Almanya yenilgiye uğradı ve Versay Antlaşması ile ağır şartlar altında bırakıldı.Bu durum,Almanya'da milliyetçi ve faşist bir hareketin doğmasına yol açtı.İkinci Dünya Savaşında ise ABD ve Almanya yine düşman oldu.Nazi Almanyası,Avrupa'yı işgal etmeye başladı ve Yahudi soykırımını gerçekleştirdi.ABD 1941 yılında Japonya'nın Pearl Harbor saldırısından sonra savaşa girdi ve Müttefik Devletler'in yanında yer aldı.ABD,hem Avrupa hem de Pasifik cephelerinde savaştı ve Almanya'nın yenilmesinde önemli rol oynadı.Savaşın sonunda Almanya bölündü ve Batı Almanya ABD'nin koruması altına girdi.Soğuk Savaş döneminde ise ABD ve Batı Almanya yakın müttefikler haline geldi.İki ülke,NATO çerçevesinde Sovyetler Birliğine karşı işbirliği yaptılar.ABD,Batı Almanya'nın ekonomik ve siyasi kalkınmasına destek verdi ve Berlin Duvarı'nın yıkılmasına kadar bu ülkede askeri varlığını sürdürdü.1989 yılında Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla birlikte Doğu ve Batı Almanya birleşti ve yeni bir dönem başladı.11 Eylül 2001 saldırılarının olduğu dönemde ABD’ye yönelik terör saldırıları sonrasında Almanya,ABD’ye tam destek vermiş ve NATO’nun 5. maddesinin ilk kez uygulanmasını sağlamıştır.Almanya,ABD’nin Afganistan’a müdahalesine katılmış ve askeri ve insani yardım sağlamıştır.Soğuk Savaş sonrasında ise ABD ve Almanya arasındaki ilişkiler hem devam etti hem de değişti.İki ülke,küresel sorunlara karşı ortak çözümler aradılar ve birçok uluslararası operasyonda işbirliği yaptılar.Ancak bazen de farklı görüşler ortaya çıktı.Mesela 2003 yılında ABD'nin Irak'a müdahalesine Almanya karşı çıktı ve bu durum ilişkilerde gerilime neden oldu.İran Nükleer Anlaşmasında Almanya,ABD ile birlikte İran’ın nükleer programını sınırlandırmayı amaçlayan 2015 yılındaki anlaşmaya imza atmıştır.Almanya,anlaşmanın bölgede barış ve güvenliği sağlamak için önemli bir adım olduğunu belirtmiştir.Ancak ABD,2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmiş ve İran’a yeniden yaptırımlar uygulamaya başlamıştır.Almanya,bu kararı eleştirmiş ve anlaşmayı korumak için çaba göstermiştir.İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler ise oldukça güçlüdür.ABD ve Almanya,birbirlerinin en büyük ticaret ortaklarından biridir.İki ülke arasında 2019 yılında yaklaşık 260 milyar $ bir mal ve hizmet ticareti gerçekleşmiştir.Ayrıca,iki ülke arasında yatırım, teknoloji,inovasyon ve işbirliği alanlarında da önemli bağlar vardır.Almanya,ABD ile birlikte NATO’nun en büyük üyelerinden biridir.Almanya,NATO’nun Avrupa’daki güvenlik mimarisinin temelini oluşturduğunu vurgulamaktadır.Ancak ABD,Almanya’yı savunma harcamalarını artırmamakla suçlamış ve NATO’ya olan bağlılığını sorgulamıştır.ABD,2020 yılında Almanya’daki askeri varlığını azaltma kararı almıştır.Almanya,bu kararı üzüntü ile karşılamış ve NATO ittifakının güçlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.İki ülke arasındaki kültürel ilişkiler de canlıdır.ABD'de yaklaşık 50 milyon kişi Alman kökenlidir ve Alman kültürü ABD'de etkisini göstermektedir.Mesela ABD'de kutlanan Cadılar Bayramı,Noel ve Paskalya gibi bayramlar Alman kökenlidir.Ayrıca,ABD'de Alman yemekleri,müzikleri,sanatları ve edebiyatı da popülerdir.

ABD ve Almanya ilişkileri,dünya siyaseti ve ekonomisi üzerinde önemli bir rol oynamaktadır.İki ülke,hem NATO hem de G7 gibi küresel örgütlerin en büyük ve en etkili üyeleridir.İki ülke,demokrasi,insan hakları,hukukun üstünlüğü ve uluslararası işbirliği gibi ortak değerleri savunmaktadır.İki ülke,küresel sorunlara karşı ortak çözümler aramakta ve birçok uluslararası operasyonda işbirliği yapmaktadır.Örneğin,ABD ve Almanya, Kovid-19 salgını ile mücadelede aşı üretimi ve dağıtımında ortak çalışmalar yürütmüş ve COVAX girişimine destek vermiştir.Ayrıca,ABD ve Almanya,Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri tehditlerine karşı ortak bir tavır sergilemiş ve NATO'nun güvenlik mimarisini güçlendirmeye çalışmıştır.Ancak ABD ve Almanya ilişkileri,her zaman sorunsuz olmamıştır.İki ülke arasında zaman zaman farklı görüşler ortaya çıkmış ve ilişkilerde gerilim yaşanmıştır.Örneğin,ABD'nin 2003 yılında Irak'a müdahalesine Almanya karşı çıkmış ve bu durum ilişkilerde ciddi bir krize yol açmıştır.Ayrıca,ABD'nin 2018 yılında İran Nükleer Anlaşması'ndan çekilmesi ve Türkiye'ye yaptırım uygulaması gibi kararları da Almanya tarafından eleştirilmiştir.Bunun yanında,ABD ve Almanya arasında ticaret fazlası, gümrük vergileri,dijital vergiler, iklim politikaları ve Nord Stream 2 doğalgaz boru hattı projesi gibi konularda da anlaşmazlıklar yaşanmıştır.

Sonuç olarak,Almanya ve ABD arasındaki ilişkiler,tarihte birçok değişim geçirmiş olsa da,günümüzde stratejik bir ortaklık düzeyindedir.İki ülke,hem ikili hem de çok taraflı düzeyde işbirliği yapmakta ve ortak değerleri savunmaktadır.Ancak ilişkilerde zaman zaman farklılıklar da yaşanabilmekte ve bunların diyalog yolu ile çözülmesi gerekmektedir. 

---KAYNAKÇA---

Wikipedia

Wikiwand

Uluslararası Politika Akademisi (UPA)

Politeknik

Perspektif Online

ANKASAM

SETAV

İNSAMER

DW

BBC

CNN

Euronews

Voa Türkçe

Evrensel

World Data

Quora

OEC World

Loc

Pewre Search