19 Ağustos 2021 Yazısı

 Polis (Şehir Devleti)

Siyaset kavramının ortaya çıkışı polis kelimesi ile olmuştur.Neden bu şekilde olduğu ile ilgili farklı düşüncelerin olduğu kadar zıt düşüncelerde vardır.Bazıları Polis'in kavramının önemli bir doğrudan demokrasi kaynağı olduğunu belirtirken bazıları da kaybolan bir cennet olduğunu belirtir.

-Polis (Şehir Devleti) nedir ?

Polis,politika kelimesine kaynaklık edebilmektedir.Türkçedeki anlamı şehir devletidir.Şehir farklı bir kelime ile de ilişkilendirilebilir.Bu kelime de Medine yani uygarlık ile medeniyettir.Diğer anlamlarına bakıldığında sosyal anlamda vatandaşlar topluluğudur.Şehrin yapısı ile sahası için kullanılmakta olan terim astüdür.Antik olan zamanlarda çoğu coğrafya'da varlığını devam ettirebilen örgütlenme veya teşkilatlanma biçimidir.Bu şehir devletlerinden Antik Yunan Şehir Devletlerini birbirinden ayırmak gerekir.Polis şehirleri,Antik Yunan ile ilgili bir deneyimdir.Polis yani şehir devletinde, hükümet sınıları içerisinde bütün topraklar üstünde tam hakimiyet ve kontrol sahibi konumundadır.Tek bir kentten meydana gelen devlet genellik ile küçük ve bağımsızdır.Politik güçlerin ulusal olan hükümet ve farklı bölgeli yönetimler arasında paylaşıldığı daha geleneksel ve çok bölgeli olan devletlerin aksine, bu yapıda olan tek kent, politik,ekonomik ve kültürel hayatın merkezi olarak görev alır.

-Polis Kavramı Nasıl Ortaya Çıktı ?

Polis yani şehir devleti kavramının ortaya çıkışı Hint-Avrupa kolu arasından biri olan Dorlar'ın,Akhaları işgal etmesi ile girilen Karanlık çağın ardındaki döneme denk gelmektedir.Dorlar dediğimiz kavim göçebe olan topluluktur.Bu da Akhaların biriktirdiği medeniyet derecesini ortadan kaldırmasına neden olmuştur.Akhalar,medeniyet konusunda ileri derecede olmasına karşın  savaş teknolojilerinde tunç maddesi kullanırlardı.Bu da Demir silahların yaygın bir biçimde kullanılması nedeni ile Dorlar için önemli kazançtı.Dorlar,Ibn-i Haldun'a göre kolektif yani toplum içerisinde iş birliği olan bir toplumdur.İbn- Haldun asabiyet sahibi toplum olarak nitelendirmesini son verir.Asabiyet kavramını tanımlayacak olursak İbn-i Haldun'a göre asabiyet,bir toplumun işbirlikçi aksiyonunu belirtir.Bu toplumlar birlikte üretir ve birlikte savaşır ve birbirleri ile kan bağı oluşturmaları ile toplumun ilerlemesini sağlar. 

-Polis (Şehir Devleti) Organizasyonu

Şehir genellik ile bir tepenin üstünde bulunan bir kale ve bir ticaret meydanı olurdu.Yönetim şehrin merkezi konumunda olurdu.Vatandaşlar kentin içerisinde veya kentin sınırları içerisinde civar topraklarda yaşardı.Sosyal manası ile polis yani şehir devleti, yönetime katılmakta olan vatandaşlar kuruluydu,yönetim farklı biçimlerde alabilirdi: tarih içerisinde rastlanma sırasına göre sıraladığımızda; oligarşi,tiranlık ve demokrasidir.Yönetiminde vatandaşlar (halk) meclisi,bir konsey ve hakimlerden oluşuyordu.Bazı polis yani şehir devletlerinde çeşitli seviyelerde vatandaşlıklar tanımlıydı.En üst mertebe de politik hakları olan vatandaşlar yeralıyordu.Sonrasında politik hakları olmayan vatandaşlar,en sonda ise vatandaş olmayan kesim gelirdi.Kadınlar, çocuklar, yabancılar ve esirler vatandaş olarak sayılmıyordu.Vatandaşlık genellik ile doğumdan kaynaklanmaktaydı, farklı şehirlerin bu konu ile ilgili çeşitli kuralları vardı.Bazıları hem anne hem babanın vatandaş olması koşulunu koyar,bazıları ise yalnızca birinin. Bazı şehirler anne babasından vatandaş olamayacak durumda olan bireyleri özel olan karar ile vatandaş yapmayı seçebilirdi. 

-Şehir Devletlerinin Özellikleri

Bir şehir devleti kendine özgü özelliklere sahiptir.Bu özellikler arasından en önemli olan ilk özelliği ise şehir devletinde siyasi birlik olmamasıdır.Siyasi birlik olmaması ise birden çok otorite olduğunu göstermekte olan tabirdir.Yani yönetimde tek bir kişinin sözü geçmemektedir.Siyasi birliğin yanında şehir devletlerinde merkezi bir otorite de yoktur.Çünkü; merkezi otorite; yasama-yürütme-yargı organlarının tek bir yerde toplanması ile meydana gelen bir kavramdır.O dönemlerde bölgeye genel anlamı ile feodalite egemen olması nedeni ile merkezi otorite de siyasi birlik de yoktur.Şehir devletleri kültürel olan bir birliğe sahiptirler.Aynı şehir devleti sınırları içinde hayatlarını sürdüren insanların sahip oldukları kültürler aynıdır.Bu durum kültürel birliği meydana getirir.Şehir devletleri dıştan gelecek saldırılara,tehlike ve tehdit gibi durumlara açıktırlar.Şehir devleti olmalarının olumsuz yanlarından biri de bu durumdur.Kendilerinden daha büyük devletlerin saldırılarını defetme konusunda yetersiz kalırlar.Çünkü, saldırı da bulunan devletin karşısında daha küçük ve güçsüz devletlerdir.Özgür olan bir düşünce ortamına sahiptir. Herkes rahatlık ile düşüncelerini belirtir ve fikir alışverişi yapmak daha kolaydır.Şehir devletlerinde ticaret genellik ile gelişmiş olması nedeni ile düşünce ortamının çeşitliliği ile özgürlüğü esastır.Bu sebeple bilim ve kültür yönünden bizlere katkısı büyüktür.Şehir devletlerinin kendi aralarında rekabet edebilmektedir.Siyasi veya sosyal alanlarda bu rekabetleri gözlemleme şansına sahibiz.O dönemlerde düzenlenmekte olan Yunan Olimpiyat Oyunları da belirttiğim rekabete de örnek verilebilir.

-Günümüzdeki Şehir Devletleri

•Bağımsız Olan: Monako,Singapur,Vatikan

•Bağımsız Olmayan: Ceuta ve Melilla (İspanya), Hong Kong ve Makao (Çin),Cebelitarık (İngiltere),Şarika,Dubai ve Abu Dabi (Birleşik Arap Emirlikleri),Basel-Stadt (İsviçre)

--KAYNAKÇA--

Wikipedia

Derstarih.com

sessiztarih.net

Greelane

khanacademy.com