10 Kasım 2023 Yazısı

Polonya Dış Politikasında Atlanticilik

Polonya'nın dış politikasında Atlantikçilik,ülkenin uluslararası ilişkilerdeki konumlanışının temel taşları arasından birini meydana getirir.Atlantikçilik,genellikle Atlantik Okyanusu'nun iki yakasındaki ülkeler arasındaki iş birliğine ve özellikle de Amerika Birleşik Devletleri ile yakın ilişkilere vurgu yapmaktadır.

Polonya'nın dış politikası genelde Atlanticilik olarak isimlendirilen bir yaklaşımı benimsemektedir.Atlanticilik,Polonya'nın Atlantik ittifaklarına ve özellikle NATO'ya olan bağlılığını ifade eder.Polonya,SSCB'nin çöküşünün ardından NATO'ya üye oldu ve bu ittifaka güçlü bir şekilde bağlı kalmıştır.Polonya, Batı Avrupa ile güçlü ilişkiler kurmaya ve Transatlantik ittifaklarını güçlendirmeye odaklanmıştır.Bu,Polonya'nın güvenlik ve savunma politikalarının temel bir bileşenidir.Ayrıca Polonya,ABD ile stratejik bir ortaklık geliştirmiş ve Amerikan askeri varlığını Polonya'da artırmaya yönelik adımlar atmıştır.Polonya'nın Atlanticilik yaklaşımı,uluslararası arenada güvenliği ve istikrarı teşvik etmeye yönelik bir gayret olarak da görülüyor.Bu yaklaşım,Polonya'nın Doğu Avrupada yaşanmakta olan krizler ve çatışmalar ile mücadele etmek amacı ile batı ittifaklarına dayandığı bir stratejiyi yansıtıyor.Sonuç olarak,Polonya'nın dış politikasında Atlanticilik,NATO ve diğer Atlantik ittifaklarına olan bağlılığını ve Batı ile güçlü ilişkiler kurmayı vurgulayan bir ana ilkedir.

Polonya Dış Politikasında Atlanticilik Ortaya Çıkışı

Polonya'nın Atlanticilik politikası Soğuk Savaş sonrası döneme dayanır. Polonya, 1999 yılında NATO'ya üye olarak Atlantik ittifaklarına bağlılığını vurguladı. Bu politika, Polonya'nın Sovyet Bloku'ndan bağımsızlığını kazanması ve Batı demokrasileri ile stratejik işbirliği yapma isteğinin bir sonucudur. Ayrıca, Rusya'nın Ukrayna'daki müdahalesi gibi güvenlik endişeleri de Polonya'nın Atlanticilik politikasını güçlendirmiştir. Bu nedenle Polonya'nın Atlanticilik yaklaşımı, bağımsızlık, güvenlik ve demokrasi hedeflerini koruma amacıyla ortaya çıkmıştır.

Polonya'nın Atlanticilik Tarihi

Soğuk Savaş Dönemi (1947-1989) 

Polonya, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği'nin etkisi altında Varşova Paktı'na üye olarak bulunuyordu. Bu dönemde Polonya, Sovyet baskısına ve komünist yönetimine karşı mücadele etti. 1980 yılında, Solidarność (Dayanışma) adlı sendika hareketi, Polonya'nın bağımsızlık ve demokrasi hedeflerini güçlendirdi.

Varşova Paktı'nın Sonu (1991)

Varşova Paktı'nın sona ermesi,Polonya'nın bağımsızlığını yeniden kazanmasına yol açtı. Polonya, bağımsız bir ulus olarak dış politikasını yeniden şekillendirmeye başladı.

NATO Üyeliği (1999)

1999 yılında Polonya, NATO'ya tam üyelik kazandı. Bu, Polonya'nın Atlantik ittifaklarına olan bağlılığını açıkça gösterdi. Polonya, bu dönemde Doğu Avrupa'da istikrarı ve güvenliği teşvik etmek için NATO ile yakın işbirliği yapmayı hedefledi.

Avrupa Birliği Üyeliği (2004)

2004 yılında Polonya,Avrupa Birliği'ne üye oldu.AB üyeliği,Polonya'nın ekonomik ve siyasi açıdan Batı ile daha sıkı entegrasyonunu sağladı.Ancak Polonya,Atlantik ittifaklarına olan bağlılığını sürdürdü.

ABD ile Stratejik Ortaklık (2005-2008)

Bu dönemde Polonya,ABD’nin Irak ve Afganistan’daki askeri operasyonlarına katılmış,ABD’nin füze savunma sistemi planlarına destek vermiş ve ABD’nin Rusya’ya karşı tutumunu paylaşmıştır.Polonya,ABD ile stratejik ortaklık ilişkisini geliştirmek için AB ile ilişkilerini ikinci plana atmıştır.

Atlantikçilik ve Avrupacılık Arasında Dengelenme (2008-2015)

Bu dönemde Polonya,ABD ile ilişkilerini sürdürmek ile beraber AB ile de daha yakın iş birliği içine girmiştir.Polonya,AB’nin ortak dış ve güvenlik politikasına katkıda bulunmuş,AB’nin doğu komşularıyla ilişkilerini geliştirmek amacı ile gayret göstermiş ve AB’nin enerji güvenliği konusunda öncü görev oynamıştır.Polonya,ABD’nin füze savunma sistemi planlarını değiştirmesine ve Rusya ile ilişkilerini yumuşatmasına tepki göstermiş,ancak ABD ile ilişkilerini koparmamıştır.

Atlantikçilikten Avrupacılığa Kayma (2015-2023)

Bu dönemde Polonya,ABD ile ilişkilerini zayıflatmış,AB ile de gerilimli bir ilişki içine girmiştir.Polonya,2015 yılında iktidara gelen muhafazakâr Hukuk ve Adalet Partisi’nin politikaları nedeniyle AB ile anayasal kriz,demokrasi ve hukukun üstünlüğü, göçmen politikası,iklim değişikliği ve enerji politikası gibi konularda çatışmaya girmiştir.Polonya,ABD’nin NATO’ya olan bağlılığını sorgulaması, Çin ile ilişkilerini geliştirmesi ve Rusya ile diyalog kurması nedeniyle ABD’ye olan güvenini kaybetmiştir.Polonya,hem ABD hem de AB ile ilişkilerini onarmak için çeşitli girişimlerde bulunmuş,ancak başarılı olamamıştır.

Rusya ile İlişkiler ve Güvenlik Endişeleri

Polonya'nın güvenlik endişeleri,özellikle Rusya'nın Ukrayna'daki müdahalesi ve Kırım'ın ilhakı gibi olaylar sonrasında arttı.Bu,Polonya'nın Atlantik ittifaklarına daha fazla bağlanmasını ve bölgedeki istikrarı teşvik etmek için NATO'yu güçlendirmesini teşvik etti.

Stratejik İşbirliği ve Savunma Harcamaları

Polonya,ABD ile stratejik işbirliği kurarak ve savunma harcamalarını artırarak Atlanticilik politikasını daha da güçlendirdi.ABD askeri birliklerinin Polonya'da konuşlandırılması,bu işbirliğinin bir sonucu olarak gerçekleşti.

Polonya'nın Atlanticilik tarihi,bağımsızlık,güvenlik ve demokrasi hedeflerini koruma amacıyla şekillenmiş ve Soğuk Savaş sonrası dönemin uluslararası ilişkiler dinamikleriyle yakından ilişkilidir.Polonya,Atlantik ittifaklarına bağlılığını sürdürmekte ve güvenlik endişelerine yanıt vererek bu politikayı güçlendirmektedir.

Polonya Dış Politikasında Atlanticilik Günümüzdeki Durumu

Polonya’nın dış politikasında Atlantikçilik,COVID-19 pandemisi,ABD’nin başkanlık seçimleri, AB’nin bütçe ve hukukun üstünlüğü konuları,Rusya-Ukrayna krizi ve Belarus’taki siyasi gelişmeler gibi önemli olaylarla şekillenmiştir.Bu olaylar,Polonya’nın hem ABD hem de AB ile olan ilişkilerini etkilemiş ve bazı durumlarda zorlamıştır. Polonya,pandemiyle mücadelede hem ABD hem de AB ile iş birliği yapmış,ancak ABD’nin başkanlık seçimleri sonrası ABD ile olan ilişkilerinde bazı sorunlar yaşamıştır.Polonya,ayrıca,AB’nin bütçe ve hukukun üstünlüğü konularında AB ile anlaşmazlığa düşmüş ancak AB’nin kurtarma fonuna katılmıştır.Polonya,Rusya-Ukrayna krizi ve Belarus’taki siyasi gelişmeler karşısında ABD ve NATO ile dayanışma göstermiş,ancak Rusya ile de diyalog kanallarını açık tutmaya çalışmıştır.Polonya, ABD’nin küresel liderliğine ve NATO’nun güvenlik garantilerine güvenmektedir.Polonya,aynı zamanda,AB’nin içinde de etkin bir rol oynamaya çalışmaktadır.Polonya,AB’nin genişlemesi,bütçesi,insan hakları ve demokrasi gibi konularda aktif bir şekilde katkıda bulunmaktadır.Polonya’nın dış politikasında Atlantikçilik,ülkenin hem bölgesel hem de küresel düzeyde çıkarlarını korumak için bir araç olarak görülebilir.

---KAYNAKÇA---

Uluslararası Politika Akademisi (UPA)

Wikipedia

Avrupa Politikasında Polonya-Fahir Armaoğlu

ANKASAM

TASAM

DW

Euronews

CNN

BBC

T 24

Güvenlik Portalı

Notes From Polond

Reuters

CBS News

Defense News

Brookings

Warsaw Institute

Gazeta SGH

Foreign Policy