9 Temmuz 2022 Yazısı

 İMHOTEP

İmhotep kısaca Antik Mısırda MÖ. 2690 ile MÖ. 2610 senelerinde yaşam sürmüş olan mimar,yazar,hekim,mucit,mühendis,heykeltıraş,astronom ve Firavun olan Zoser'in veziri olan efsanevi olan bir kişidir.

İmhotep,tıp biliminin babası olarak bilinen Hipokrat'tan yaklaşık olarak 2000 sene önce verem,diş ağrısı,kireçlenme vb. bir çok hastalık için tedaviler geliştirmesi ile tarihin ilk doktoru olarak kabul edilir.Firavun olan Djoser'in yüksek yetkili olarak yanında bulunmuştur. Akasya bitkisinin soğuk algınlığı belirtilerini azalttığını İmhotep bulmuş ve modern tıp tarafından onay almıştır.Imhotep, Antik Mısır firavunu olan Djoser’ın da aynı zamanda baş mimarıydı.Önemi ise bilge olan bir kişinin ilk örneği olması ile görülmeyi hak eden Mısırlı olan bilim insanı,bilgin, gökbilimci ve tarihte bilinen ilk mimardır.Aynı zamanda Heliopolis kentinin yüksek mevkide olan rahibi, Firavun Djoser‘in veziri ve Üçüncü Hanedanlığı esnasında Sakkara Piramidi’ni modelleyen biridir. Imhotep’in ismini çevirdiğimiz sırada karşımıza ‘huzur içinde gelen’’ olarak gelebilir.Yalnızca doktor olmak ile yetinmeyip aynı zamanda mimar ve gökbilimcisi olan Imhotep’in bu nitelikleri disiplinler ile başa çıkmak amacı için gerekli olan aritmetiğe ve geometri bilgisine hakim olduğunu göstermektedir. Sakkara bölgesinde bulunan Djoser heykelinin tabanında yazılan yazılara göre, Imhotep’e verilmiş olan onursal unvanlar, Aşağı Mısır Kralı’nın Veznedarı,Yukarı Mısır Kralı’nın ardından İlki, Büyük Sarayın İdarecisi, Herediter Lord,Heliopolis kentinde bulunan Ra’nın Baş Rahibi,İnşaatçı Imhotep,heykeltıraş,taştan yapılmış olan araçları yapandı.Ondan önce Firavun’un adının yanına kimsenin ismi yeralmamıştı.Imhotep Yeni Krallık’ta yarı tanrı olarak saygı duyulan bir kişiydi.Ölümünden sonra 1000 senede yazılan tutulan tarihsel olan kayıtlarda şair,hakim/yargıç,mühendis,sihirbaz,yazar,astronom,astrolog ve özellik ile de doktor olarak tanınmıştır.Ünlü bir İngiliz olan Mısırolog,dil bilimci,filolog ve 20. yüzyılın başı ve ortalarında en önde gelen Mısırologlar arasından biri olarak kabul edilen Alan Gardiner’e göre Imhotep’e tapmanın genellik ile halka yapılmış olan adaklardan o kadar farklıydı ki Imhotep’in yarı tanrı olarak bilinmesi en doğrusuydu ve Yeni Krallık’ta kendisine saygı duyuluş biçmide bunu doğrulamaktaydı.Buna karşın ilginç şekilde, Imhotep’in yaşadığı zamanlarda göstermiş olduğu kapasite ile ilgili anlatan metin kalmamış veya bulunamamıştı bununla da beraber yaşamına son vermesinin ilk 1200 senenin ardından isminden bahseden yazılı belge veya metin nerede ise yoktur.İçerisinde ilk defa Imhotep den bahseden yazılı metin, Firavun III. Amenhotep‘in yani MÖ. 1391 ile 1353 senelerinin olduğu döneme uzanmaktadır.Imhotep’in kapsamlı olan tıbbi bilgilerinin somut kanıtı, ölümünden 2200 sene kadar sonrasına,Otuzuncu Hanedanlığı dönemine kadar uzanmaktadır Imhotep’e tapınmanın merkezi Memfis kentinde yeralmaktaydı ve bir çok arkeologun Imhotep'in mezarının nerde olduğunu keşfetmeye çalışmalarına karşın kendi inşa etmiş olduğu mezarının konumu en başından beri gizli kalmış ve konumu hala da bilinmemektedir. Imhotep’in mezarının Saqqara Bölgesi içerisinde bir konumunda olduğunu kabul eden çok sayıda akademisyen vardır. Imhotep’in hayatı süresince sahip olduğu başarılar onu Mısır tarihinin kayıtlarında isminin yer almasını sağlamıştır.Yalnızca yarı tanrı değil,ölümünden yaklaşık olarak 2000 sene ardından İmhotep’in pozisyonu tıp ve şifa tanrısına yükselmişti.Sonunda da,Imhotep mimari,matematik,tıp tanrısı ve katiplerin koruyucu tanrısı olan Mısır Tanrısı Thoth ile eşit bir şekilde görülmüştür.Mısırolog olan James Peter Allen’a göre, eski Yunanlılar bile Imhotep’i iyi bir şekilde tanıyorlar ve onu kendi ilahları olarak gördükleri sağlık tanrısı olan Asklepios ile de karşılaştırma yapmışlardır.Birçok farklı alanda elinde bulundurduğu geniş bilgiye ek olarak,Imhotep ilk antik Mısır Piramidi inşaatçısı ve mimarı olarak kabul edilmiştir.Ünlü olan Mısırolog, Saqqara Mısır'da bulunan basamaklı bir piramit olan Djoser Piramidinin modelini yapmış olabileceğine inanmaktadır.Dikkat edilmesi gereken bir nokta da Djoser’in basamaklı olan piramidi,yaklaşık olarak binlerce ton kireç taşının çıkarılma,taşınma ve bir araya getirilmesine gereksinim duyuyordu, çünkü bu çeşit materyaller büyük olan yapılarda hiç kullanılmamıştı.Kireç taşından önce, eski antik Mısırlılar yapması daha kolay ve ucuz olan kerpiç tuğlalardan yararlanmıştır.Piramitlerin inşasında ise sorunlarla karşılaşmıştır.Imhotep’in yaşamış olduğu en büyük teknik sorunu ise taşların ağırlıklarının çok olmasıydı.Imhotep,problemi taşımayı kolay hale getirecek oransal olarak daha küçük bloklar kullanması ile bu sorunu çözmüştür.Imhotep’in eklediği sütunlar ya dekoratif ya da fazla olan ağırlığı destek vermeden duvarlara bağlanmıştı.Firavun’un vezirinin de bütün inşaat sürecini düzenleme, yüzlerce çalışan işçinin işini, hareketini ve yaşamını kontrol altında tutma ve yaklaşık olarak 10 adet 500 metrelik bir duvar ile çevrili olan ilk cenaze şehrini inşa etme mecburiyeti vardı.Bir dizi dekoratif bina inşa etmek mecburiyetindeydi ve merkezinde 60 metre yüksekliğinde 6 katlı bir piramit kurmuştur. Firavun Djoser’in mezarının bulunacağı piramidin altında yapılan kazılarla beraber Piramidin yapım sürecindeki hemen hemen her şeyi izlemiştir.Bununla da beraber yaklaşık binlerce cenaze gemisini tamir etmek amacı ile çok sayıda kurmuş,bunların birçoğuna atalarının adları kazınmıştır.Imhotep tarafından modellenen bu piramit, Güney Amerika’da bulunan Caral’deki piramitlerin günümüze ait olmasına karşın en eski geniş ölçeğe sahip olan kesme taş yapıtı olarak kabul edilir.Birçok akademisyen, bir yapıyı destekleme amacı ile taş sütunların konulması düşüncesi için Imhotep’i övmektedir.Yazar Robert Bauval ve Yazar Thomas Brophy’nin Kozmos’un Afrikalı Mimarı Imhotep ismindeki kitabında yazılanlara göre: ‘’Imhotep,Mısır'ın en eski dinin yaygın olduğu Heliopolis kentinde oluşmaya başlayan gizemler üzerine parmak ile gösterilmeye başlamış ve rahip mevkisine yükseltilmişti...Sakkara Bölgesinde gökbilimci ve astrolog olan bu antik bilgenin elinde tutttuğu büyücüler okulu vardı.Kozmosu ortaya çıkarandı...Yıldızların ve takım yıldızların hareketlerini öğretmiştir.’’ Mühendislik alanına verdiği en büyük katkısı olarak, önceden şekillendirilmiş olan taşlar ile yapı inşa etmeyi ortaya çıkarması olarak kabul edilir.Bununla beraber papirüs rulolarını bulan ve mimaride kolonu ilk kullanan kişidir. bu dahi olan İmhotep 4 mısır firavunu saltanatı zamanında hayat sürmüş olduğu sanılıyor.Firavun heykelinde  bulunan bir yazıda firavunun baş veziri,büyük evin idarecisi,heliopolis kentinin en yüksek din adamı anlatımı ile bahsedilmektedir.İmhotep'in mezarı halen bulunamamıştır ama hastalarını tedavi ettiği sırada kullanmış olduğu oda bulunabilmiştir ve modern tıbbı kullanması ile ilgili kanıt da bu yöntem ile varılmıştır.Bazı yazılı kaynaklar İmhotep'in esasen Hz. Yusuf olduğunu belirtir.Bunun sebebi Hz. Yusuf döneminde olan kral'ın Djoser olduğu söylenir.Kıtlığın, Djoser'in hükümdarlığının 18. senesinde meydana gelmesi bir tarihi kanıt olarak kabul edilir.İmhotep'in mezarının bulunamamasının sebebi olarak da İncil'de Hz. Yusuf'un vasiyeti göre cansız bedeninin İsrail'e gömülmesi arzusunda olduğunu açıklar. 

 

---KAYNAKÇA---

Wikipeia

Beyaz Tarih

İnstela

Nereye

Arkeotekno

Britannica