9 Nisan 2022 Yazısı

Zeytinyağlı Yiyemem Aman Türküsünün Hikayesi

Bu türkü Bursa yöresine aittir.2 Kasım 1954 tarihinde İhsan Kaplayan ile kaynak gösterilerek Muzaffer Sarısözen derlemiştir.Ama bu türkü sanılanın aksine normal veya sıradan bir türkü değil.Politik ve ekonomik sebepleri olan tarihi hikayesi de var.Marshall Planı 1947 senesinde tavsiye olarak gösterilen,1948 ile 1951 seneleri arasında uygulanmaya başlayan ABD kaynaklı olan yardım paketidir.Bu yardım paketinden yararlanan devletler arasından biri de Türkiye de bulunmaktadır.ABD yıllardır dünyanın en büyük mısır üreticisi konumundadır.Hali ile ülkede birikmiş olan mısırı eritmenin yöntemi de bunu diğer devletlere satmak; yani ihracattan yani başka ülkelere satarak geçecektir.Dünyanın en büyük mısır üreticisi olan Amerika, biriken mısır dağını eritmek amacı ile Marshall yardım paketinden yararlanma isteğinde olan devletlere mısırözü yağı alma şartını koyar.Türkiye'de, buna yanıt olarak da ilk margarin fabrikasını kurar.Aynı dönem içerisinde sırf bu neden ile birçok zeytin ağacı yerlerinden sökülür.Katliamdan kurtulan az sayıda zeytin ağacından elde edilen zeytin yağı ABD aracılığı ile dolar karşılığı alınır ve mısırözü yağı da Türk Lirası karşılığında satılır.Ardından zamanla insanlar zeytinyağından uzaklaşıp margarin tüketmesi amacı ile zeytinyağının ısındığında kanser hastalığı olunması ile ilgili yanlış iddialar ortaya atılır.Hâlbuki zeytinyağı, en zor yanmakta olan  sıvı yağlar arasından biridir.Sonuç olarak Türk insanı, bu yöndeki haberler ile zeytinyağından uzaklaştırılıp,margarine alıştırılır.Bu da yetmezmiş gibi zeytinyağını kötülemek amacı ile bir türkü de bestelenir.Bestelenen bu türkü de "Zeytinyağlı yiyemem aman, basmadan fistan giyemem aman…” şeklinde.Ardından bu bestelenen türkü,döneminin en popüler türküsü konumuna gelir.Margarin ile sırf bu neden ile tanıyanlar insanlar margarine hemen alışır.Ayrıca zeytinyağı kullanma alışkanlığını tam manası ile elde etmiş sayılmayız hâlen.Zeytinyağının kötülenmiş olduğu bestelenen bu türküde, Mustafa Kemal Atatürk'ün milletin efendisi olarak tabir ettiği köylü için,senin gibi cahile ben efendim diyemem de denildi.Basma da fistan giyemem  sözleri ile de  fabrikası ile Cumhuriyet'in ilk dönemlerinin simgesi konumunda olan ve halkın sevdiği basma kumaş ve fistan olan elbiselere gönderme yapıldı.Katı yağ veya margarine mahkum edilmiş olan halk 20-30 senede bir kaşık yağa muhtaç duruma getirildi.Basma giyen kadınlar da plastik giysiler ile tanıştırıldı.Özet ile şunu söylemek gerekir ise Mustafa Kemal Atatürk'ün milletin efendisi olarak tabir ettiği köylülere cahil diyenler bu ülkede tereyağını kötüleyip margarini övdüler.Bir nesil de bu şekilde kandırıldı.

---KAYNAKÇA---

Listelist

Evrensel

Ekşi Sözlük