19 Haziran 2023 Yazısı

Rusya-Kazakistan Gerilimi 

 

Tarihi Arka Planı

Rusya-Kazakistan ilişkilerinin tarihin arka planını incelediğimizde SSCB'nin var olduğu döneme dayanır.İki ülke,SSCB'nin parçaları olarak yaklaşık olarak 70 sene süresince aynı politik,ekonomik ve toplumsal sistem içerisinde yer aldı.Kazakistan,SSCB'nin bir parçası olarak Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak bir özerk cumhuriyet oldu. Bu dönemde, Rusya ve Kazakistan arasındaki ilişkiler,SSCB merkezi otoritesi altında şekillendi.İkinci Dünya Savaşı esnasında Kazakistan SSCB'nin savunması içerisinde önemli bir görev oynadı.Askeri üsler ve stratejik kaynaklara ev sahipliği yaparak SSCB'e destek sağladı.SSCB'nin dağılması ile beraber 1991 senesinde Kazakistan bağımsızlığını ilan etti.Bu süreç içerisinde Rusya ve Kazakistan arasında bağımsızlık mücadeleleri ve anlaşmazlıklar yaşandı.Bağımsızlık ardından gelen dönem içerisinde Rusya-Kazakistan ilişkileri karşılıklı menfaatler üzerine inşa edildi.İki ülke,BDT'e yani Bağımsız Devletler Topluluğu'na üye oldular ve bölgesel işbirliği için farklı anlaşmalar imzaladılar.Yalnızca bağımsızlık ardından gelen dönemde bazı gerilimler yaşandı.Sınırların netleştirilmesi,enerji kaynaklarına erişim ve jeopolitik dengeler gibi konularda menfaat çatışmaları ortaya çıktı.2000'li seneleri itibari ile Rusya-Kazakistan ilişkileri daha pragmatik yani daha yararcı bir temele oturdu.Ekonomik işbirliği,enerji ticareti ve güvenlik alanlarında anlaşmalar imzalandı.İki ülke arasındaki ilişkiler genellik ile dost bir şekilde ilerlemek de fakat zaman zaman gerilimler yaşanabilmektedir.

 

Nasıl Ortaya Çıktı ?

SSCB'nin dağılmasından sonra Kazakistan,1991 senesinde bağımsızlığını ilan etti.Bu süreç içerisinde Rusya'nın kontrolündeki merkezi otoritenin azalması ile beraber Kazakistan kendi hakimiyetini güçlendirmek ve ulusal menfaatlerini korumak istedi.Bu durum,bağımsızlığın ardından gelen dönemde bazı gerilimlere yol açtı.Rusya ve Kazakistan arasında sınırlar ile ilgili anlaşmazlıklar oluşmuştur.Özellik ile bazı bölgelerin sınırları netleştirilmemiş veya tartışmalı olabilir.Sınır anlaşmazlıkları,iki ülke arasındaki ilişkilerde gerginlik meydana getirebilir.Kazakistan,önemli enerji kaynaklarına ve doğal gaz,petrol gibi zengin kaynakları elinde bulundurmaktadır.Rusya da büyük oranda enerjiye bağımlı bir durumdadır ve bölgede içerisinde mevcut olan kaynakları kontrol etme gayreti içinde olabilir.Enerji ve ekonomi alanındaki menfaat çatışmaları,Rusya-Kazakistan ilişkilerinde gerilimlere sebep olabilir.Rusya ve Kazakistan, Orta Asya bölgesinde stratejik konumu elinde bulundurmaktadılar.Bu bölge içerisinde yaşanan diğer olaylar ve bölgesel güçlerin etkisi,Rusya-Kazakistan ilişkilerinde de etkili olabilir.Mesela Rusya'nın Ukrayna krizi veya ABD'nin Orta Asya politikaları gibi etkenler ilişkileri etkileyebilir.Dönemsel olan siyasi gelişmeler,liderlik değişiklikleri ve ulusal menfaatlerin çatışması gibi faktörler de Rusya-Kazakistan ilişkilerindeki gerilimleri etkileyebilir.Yalnızca her iki ülke de genellik ile işbirliği içerisinde olma ve menfaatlerini koruma eğilimindedir.Diplomatik çözümler ve müzakereler vasıtası ile gerilimler azaltılmaya çalışılır.

Diplomatik-Siyasi İlişkisi

Rusya-Kazakistan diplomatik ilişkileri genel olarak dostane ve işbirlikçi bir şekilde ilerlemektedir.İki ülke arasında karşılıklı ziyaretler meydana getirilmekte,liderler ve yetkililer düzenli olarak bir araya gelmektedir.Ekonomi,enerji ve güvenlik gibi alanlarda işbirliği anlaşmaları imzalanmakta ve ortak projeler yürütülmektedir.İki ülkenin bölgesel ve uluslararası konularla ilgili bir arada hareket etme eğilimi bulunmaktadır.Ancak bazı konularda anlaşmazlıklar veya menfaat çatışmaları da yaşanabilir.Özellik ile enerji kaynakları,sınır anlaşmazlıkları ve bölgesel nüfuz mücadeleleri gibi konular gerilimlere neden olabilir.Bu tip durumda taraflar genellik ile diyalog yoluyla problemleri çözmeye çalışmaktadır.Rusya ve Kazakistan arasında sınır güvenliği, terörle mücadele,uyuşturucu kaçakçılığı gibi ortak problemleri çözmek amacı ile işbirliği yapılmaktadır.

Medya ve Kamuoyu Algısı

Rusya-Kazakistan geriliminde medya ve kamuoyu algısı çeşitli faktörlerden etkilenebilir. Medyanın sunumu, hükümetlerin açıklamaları, sosyal medya etkileşimleri ve vatandaşların kişisel deneyimleri bu algıları şekillendirebilir. Bu nedenle,farklı kaynaklardan bilgi almak, olayları farklı perspektiflerden değerlendirmek ve çeşitli görüşleri dikkate almak önemlidir.

ABD ve Çin Etkisi

Çin'in etkisinin rolü büyüktür.Çin,bölgedeki ekonomik gücü ve yatırımları ile Rusya ve Kazakistan üzerinde etkin bir aktör konumundadır.Çin'in stratejik ortaklık ilişkileri ve projeleri,bölgesel bağlantıları güçlendirmekte ve Kazakistan'daki etkisini artırmaktadır.Çin,Rusya-Kazakistan gerilimini dengeleyebilir veya hafifletebilirken,aynı zamanda kendi menfaatlerini de koruma amacı ile müdahale edebilir.Yalnızca Çin'in stratejik menfaatleri ve politikaları,gerilimin seyrini etkileyebilir ve taraflar arasındaki dinamikleri etkileyebilir.ABD'nin etkisi incelendiğinde bölgedeki enerji kaynaklarına erişim ve güvenlik menfaatleri nedeni ile ilgi duymaktadır.Politikaları,askeri varlığı ve bölgesel girişimleri,Rusya-Kazakistan ilişkilerini etkileyebilir.ABD'nin bölge politikaları ve menfaatleri,gerilimi artırma veya azaltma potansiyelini elinde bulundurmaktadır.

Rusya ve Kazakistan ilişkileri karmaşık bir konudur.Rusya-Kazakistan işbirliği yapmış oldukları alanlarda gelişim sağlamış ve ekonomik ilişkiler güçlü bir duruma gelmiştir.Sınır anlaşmazlığı ve bölgesel olan politikalar ile ilgili konulardan gerilimler olmaktadır.İlişkilerin geleceği,tarafların politikaları,uluslararası gelişmeler ve bölgesel dinamikler ile beraber şekillenecektir.İki ülke arasındaki diyalog ve müzakerelerin sürmesi önemli bir durumdur zira istikrarlı bir ilişki,bölgesel güvenliği ve işbirliğinde teşvik de bulunacaktır.

---KAYNAKÇA---

Rusya'nın Orta Asya Politikası:Kazakistan Örneği-Nikolina Kunic

Uluslararası Politika Akademisi (UPA)

TASAM

ANKASAM

Euronews

NTV

İndy Turk

Anadolu Ajansı

Politik Yol

Sputnik News

Voa Türkçe

Perspektif

DW

Euractiv

Reuters 

The Daily Beast

Atlantic Council

The Diplomat