17 Aralık 2022 Yazısı

 FRANSA-AFRİKA

 

Fransa Afrika'da 20 ülkeye egemen bir durumdadır.Ancak egemen olduğu ülkeler bağımsız,kendi bayrağı,marşı hatta sınırları da var.Fransa Afrikada hakim olduğu bu ülkelere koşullu bağımsızlık vermesi ile sömürge yöntemini değiştirdi.1962 senesinde Fransa Cezayir'den geri çekildiği sırada Fransa Cumhurbaşkanlığı görevinde olan Charles De Gaulle: “Biz Cezayir'den geri çekileceğiz ancak yerimize bırakmış olduğumuz yönetici elit, bizim menfaatlerimizi bizden daha iyi koruyacak'' demişti.Fransa seneler boyunca yaklaşık 20'ye yakın Afrika ülkesini sömürüp bolluk ve rahatlık içinde yaşam sürdü.İkinci Dünya Savaşının ardından sömürgelerini elinde tutamayacağını anladı.Yeni bir sömürge yöntemi geçme kararı aldı.Bu karar ise koşullu bağımsızlıktı.Fransa sahip olduğu bu sömürgelerinden geri çekildiği sırada 3 tane şart belirledi.Bu şartlara bakıldığında; resmi dilin fransızca dili olması,eğitim sistemi fransızlara göre modellenecek,ekonomi ile hukuk sistemleri de tam da Fransa'nın istekleri doğrultusunda ilerleyeceği şekilde olacaktı.Çoğu bu koşulları onayladı.Ancak onaylamayanlar ise tehdit,suikast ve şantaj ile kabul etme mecburiyetinde kaldı.Fransa bu ülkelere fransız dilini yaymak için çok çaba sarfetti.Fransızca dili üzerinden kültürü ve sempatisi yayıldı.Köylülere bile Fransızca dilini öğrenmesi amacı ile kitap ulaştırıp Fransızca dilini öğretecek derecede olanak sağladı.Şu unutulmamalıdır ki dil, mankurtlaştırmanın yani kendi toplum ve kültüründen yabancılaştırmanın ilk aracıdır.Fransa; Senegal,Tunus,Kongo,Fildişi Sahili vb. gibi sömürmekte olduğu ülkelerde yeni Fransız radyolar,kitaplar, kanallar,dergiler kurdu.Halkların bilinçleri zaman içerisinde Fransa haricinde düşünemeyecek bir duruma geliyordu.Bu ülkelerde Fransızca dili ülkenin kendi ana dilinden daha iyi bir şekilde konuşulmaktadır.Fransızca dilini konuşmak toplumda üstünlük kabul ediliyor.Fransa bu algıyı doktrinleştirmişti.Kurmuş olduğu eğitim sisteminde yetişen bireyleri ülke yönetiminin başına getirip egemenliği ve sömürmesi sürdü.Dikkat ederseniz İngilizlerde de aynı şey geçerli bir durumdu.İngilizce dilini konuşmak üstünlük meselesiydi.Afrika ülkelerinde Fransızca dilini en çok kullandığı bir ülkedir.Yaklaşık olarak nüfusunun 140 milyondan fazlası olan Afrikalı Fransızca dilini ana dili seviyesinde konuşur.Nitekim Fransa'nın Cezayir'e atamış olduğu Fransız vali şunu ifade etmişti; Cezayirlileri Kur'an okumaları,Arapça dilini konuştukları sürece yenmemiz mümkün değildir.Kur'an’ı aralarından kaldırmamız ve Arapça dilini ortadan kaldırmamız gerekir”.Cezayir'de valinin de ifade ettiği bu politikayı yürüttüler.Öyle ki Fransa Afrika'da FRANKOFONİ yani Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu isminde olan bir topluluk kurdu.Frankofoni isimli terim ilk defa 1880 senesinde coğrafyacı olan Onésime Reclus (1837-1916) tarafından kullanılmasına rağmen günümüzdeki anlamı da ilk defa 1962 senesinde Senegal Cumhurbaşkanlığı görevinde olan Léopold Sédar Senghor tarafından kullanılmıştır.İlk frankofoni zirvesi 1986 senesinde Paris de 41 ülkenin katılım göstermesi ile bir araya gelmiştir.O yıldan günümüzde kadar frankofoni zirvesi her iki senede bir düzenli bir şekilde bir araya gelir.Ayrıca,Dünyada bulunan yaklaşık 170 milyon frankofon her 20 mart da frankofoni gününde bir araya gelir.Frankofon olmak fransız olmamasına rağmen fransızca eğitim almasından dolayı bireyin kendisini fransız kültürüne ait hissetmesidir.Yani bir nevi kendi kültüründen yabancılaşmasıdır.Frankofonlarda sadece Afrika ülkeleri ile de sınırlı değildir.Afrika ülkeleri ile beraber Belçika,İsviçre,Kanada ve Romanya gibi birçok ülke bu birliğin üyesi konumundadır.Bu ülkelerin liderleri Fransa önderliğinde düzenli bir biçimde toplanıp yürütülecek politikaları belirlerler.Fransa Afrikalı olan insanları savaş dönemlerinde kullandı.Birinci Dünya Savaşı döneminde Fransızlar Senegalli olan askerleri Çanakkale'de kullandılar.İstanbul'un işgali olduğu dönemlerde Fransız ordusunda olan Senegalli askerler İstanbul'da rol aldılar.Fransa'nın Afrika da bulunan sömürgelerini ekonomik bakımdan kontrol altında tutmasını sağlayan önemli etken CFA yani Fransız Sömürgeleri Frankı kısaca Fransız para sistemidir.Fransız Sömürgeleri Frankına karşı ufak bir düzeyde zıt çıkacak olanlar ya yolsuzluk ile yargılanıp hapise atılıyor ya da ülkelerinin içlerinde karışıklık meydana geliyordu.Fransız Sömürgeleri Frankı uygulamasındaki netice acımasız oldu.Ekvator Ginesi,Çad,Kongo,Kamerun ve Orta Afrika Cumhuriyeti vb. gibi ülkelerin kullanmış olduğu CFA yani Fransız Sömürgeleri Frankı bu ülkeleri bitirdi,yoksul ve çaresiz bir durumda bıraktı.Gine Müslüman lideri olan Ahmed Sékou Touré Fransız sömürgesi durumundan çıkmaya ve ülkesini tam bağımsızlık yoluna götürmeye karar verdiği sırada Paris’te bulunan Fransız sömürge elitleri bu duruma çok öfkelendi ve Gine’de bulunan Fransız idaresi ülkedeki her şeyi yok etti.Gine yağmalandı.Togo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevinde olan Sylvanus Olympio CFA'yı yani fransız sömürgeleri frankı terkedip kendi parasını basma kararı aldı.Ülkesinin parasını bastıktan 3 gün sonra 1963 yılında suikast sonucunda öldürüldü.Yani kısaca Fransa izin vermedi.Sylvanus Olympio'nun öldürtmesi ile diğer ülkelere de gözdağı verdi.Mali Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı görevinde olan Modibo Keita CFA’dan yani fransız sömürgeleri frankından geri çekilme kararı aldı.1968 yılında Fransız yandaşı olan askerlerin darbesiyle indirilip etkisiz bir duruma getirildi.Fransa kendi para sistemi olan CFA'dan yani fransız sömürgeleri frankından çıkılmaması için elinden geleni yapıyordu.Son 50 sene içerisinde Afrika’da bulunan 26 ülkede toplam 67 tane darbe meydana geldi.Bu darbelerin çoğunluğu ise Fransa'nın eski sömürgesi durumunda olan ülkelerdir.Fransa bu darbe ve suikastler aracılığı ile ülkeleri egemenliğini elinde tutup sömürmeyi sürdürdü.Her defasında devşirdiklerine darbe yaptırıp devşrilmişleri başa geçirdi.1992 yılında Fransa karşıtı olan Müslümanlar Cezayir'de bulunan FIS yani İslami Selamet Cephesi isminde parti kurup büyük fark ile seçimde galibiyet ile neticelenince Fransa askeriyeye darbe yaptırıp Cezayir'de bulunan yaklaşık 200 000 kişiyi katlediyor.Yakın bir zamanda meydana geldi.FIS yani İslami Selamet Cephesi partisi lideri görevinde olan Prof. Abbas Madeni tutuklandı.Günümüzde Türkiye Libya da üs kurup Afrika'ya açılmaya başladı.Libya Osmanlı dönemi içerisinde Afrika'nın anahtarı olarak isimlendirilirdi.Fransa Türkiye'yi Afrika'dan uzak tutmak amacı ile Yunanistan'ı set olarak kullanıyor.

---KAYNAKÇA---

Wikipedia

Wikiwand

Listelist

Mirora

AFAM

SETA

Perspektif

M5 Dergi

SDE

Holokost Ansiklopedisi

Fransız Sömürgecilik Tarihi Üzerine Bir Araştırma/Erdoğan Uygur,Fatma Uygur