24 Şubat 2022 Yazısı

DİDEROT ETKİSİ

Diderot Etkisi kısa şekilde ele alındığında; satın aldığımız her yeni şeyin bizi başka yeni şeyler almaya isteklendirdiğini dile getirmek amacı ile kullanılan bir kavramdır.

 Fransa'nın 18. yüzyıl yazarları arasından aydınlanma filozofu olan Denis Diderot,borç batağına düşer. Onun bu durumu Rus Çariçesi (Rus Çarının karısı veya ülkeyi yöneten kadın) Katerina'nın da haberi olur.Rus Çariçesi Katerina,Denis Diderot'un bu bataklıktan kurtulması için teklif de bulunur.Denis Diderota ailt olan kütüphanesini satın alır ve kendisine yeniden hediye eder.Kütüphanede çalışması için Denis Diderot'a 25 senelik olan maaşını peşin öder.Bu peşin ödeme Denis Diderot için birdenbire bir anda serveti elinde bulundurma manasına gelir.Denis Diderot,tüm borçlarından kurtulmuş ve rahatlamıştır.Bir gün bir arkadaşı ona kadife olan bir sabahlık hediye eder.Ne oldu ise bu sabahlığın ardından oldu.Denis Diderot sabahlığını giyinir. Çalışma masasına oturur ve iştah ile çalışırken sabahlığı ile çalışma masasının birbirine uymadığı fikrine kapılır.Kasasında bulunan yüklü miktarda bulunan paradan olan sarhoşluk ile çabucak çalışma masasını değiştirmek için çıkar ve güzel bir çalışma masası satın alır.Artık sabahlığı ile çalışma masası birbirleri ile uyumludur.Sonra biran gözü yerdeki eski halısına takılır.Yerdeki eski halı,sabahlığıyla da çalışma masası ile de uyumlu değil.Hemen kasasında bulunan parayla kendisine de layık olduğunu düşündüğü bir halı alır. Bu sefer de gene içini içten içe kemiren bir şeyler vardı.Çünkü evin koltukları,dolapları,sandalyeleri,duvar resimleri ve duvar halısı, odanın süslemeleri artık birbirleri ile uyumsuz ve hafif kalır.Hemen hemen her şey gözüne batmaya başlamıştır.Zaman geçtikçe Denis Diderot evdeki tüm eşyaları en ufak ayrıntısına kadar değiştirir.Denis Diderot’un durumu anlaması fazla zaman almaz.Başladığı noktaya dönüşünün hırslarından olduğunu anlar.Sonuçta, yazarın bu konu ile ilgili yazdığır eseri Eski Sabahlığım İçin Pişmanlık isminde eser ortaya çıkar.Yazar,ardında tarihe geçecek olan özlü bir söz bırakır.Eski sabahlığımın efendisi iken yenisinin kölesi oldum.Denis Diderot yazmış olduğu bu yazısında tüketim çılgınlığına kendisini kaptırışından bahseder.Onun, tüketim çılgınlığının insanı sürükleyeceği durumları anlatan ve günümüzdeki manasına en yakın içeriği ile kavramdan bahseden yazar olması ve sebep-sonuç ilişkisini açıklamasına göre ismine mal ederek Diderot Etkisi denilmiştir.Diderot etkisi iki kısmı olan bir olgudur. Alışveriş alışkanlıklarımız ile ilgili 2 hipotezi esas alır.Bu hipotezlerden biri; müşterilerin satın aldığı eşyalar onların kimliğinin bir parçası olup ve birbirlerini tamamlama yönelimindedirler.Diğer hipotez ise kimlikten sapan yeni eşyanın alınımı yeni uyumlu olan bir bütün meydana getirmek için tüketim sarmalına girilmesine neden olabilir.Diderot Etkisinin tüketici psikolojisi ve tüketim bağımlılığı ile ilgili oluşturdukları önemlidir.Günümüzde hiçbirimiz aldığımız herhangi bir eşyayı belirli olan bir tarz veya konsepte ait olan bir parçası olmadığı sürece giymez veya satın almayız.Buna da Diderot Bütünlüğü ismi verilir.Bu bütünlük her alışverişin birbirini etkilediğini belirten bu sistemi anlatır.Diderot Efekti; harcamaların gereksizliğinden çok yeni alışverişin yanında bozulan bütünsellik algısı nedeni ile gereksiz olan masrafları ortaya çıkardığı gerçeğini belirtir.Diderot, bu etki ile kişilerin ne kadar çok bir tüketim uçurumuna sürüklendiğini anlatarak insanın kendini kontrol etmesi ile yeni bir şeyi elinde bulundurmanın anlık ve geçici mutluluğundansa, elimizdekilerin değerini bilerek daha kalıcı olan mutluluklara yönelmemizi tavsiyede bulunur.Bu etki ile ilgili olan değerlendirmelerini ifade ettiği yazısının sonunda şunları ifade eder; Örneğimin size bir ders vermesine izin verin.Yoksulluğun özgürlükleri vardır zenginliğin de engelleri..

--KAYNAKÇA--

Wikipedia

Bilgiustam

muharrembalci.com

mahfiegilmez.com

Matematiksel

onedio